کودک و تلویزیون

کودک و تلویزیون همان‌طور که مأموریت همه انبیا و ائمه علیهم‌السلام غیر از تربیت انسان‌های صالح، چیز دیگری نبود و برای رسیدن به این هدف مهم، اهتمام تمام و جدی داشتند، والدینی که مدعی پیروی از پیامبر و عترت علیهم‌السلام هستند، هیچ مأموریت و وظیفه‌ای بالاتر، ارزش‌مندتر و روشن‌تر از این ندارند که فرزندان صالح تربیت کنند. بنابراین، توجه به نهاد عظیم نیروی انسانی در هر موضوعی از موضوعات بشریت، حرف اول را می‌زند.

تلویزیون از جمله امکاناتی است که تأثیرگذاری آن در عصر ما برای رشد انسان، بیش از هر وسیله دیگری است، اما این وسیله تا چه مقدار می‎تواند برای رشد انسان نقش آموزشی و پرورشی صحیح و حساب‌شده‌ای داشته باشد و چه مقدار هم می‌تواند نقش تخریبی ایفا کند؟!

با توجه به این‌که 80 درصد یادگیری کودک از راه چشم است، برنامه‌های دیداری را بیشتر می‌پسندد؛ لذا اگر بخواهیم از تلویزیون در راستای رسالت اصلی‌اش درست استفاده کنیم، باید آموزش‌هایی برای استفاده صحیح از آن ارائه نماییم. 

اول: به خانواده‌ها بگوییم برای استفاده از تلویزیون‌هایی کوچک، 4متر و تلویزیون‌های 24 اینچ به بالا، بایستی 15متر فاصله رعایت شود و اگر بخواهیم در این مسئله تأثیرگذار باشیم، باید امکانات تخریبی را به مردم بشناسانیم و طرز استفاده از امکاناتی که تخریب‌گر نباشند را هم به آنان بشناسانیم.

دوم: از نظر صوتی درجه تلویزیون از 5 الی 6 عبور نکند و اگر شماره می‌اندازد، از 12 الی 15 بیشتر عبور نکند تا مغز خسته نشود و سلول‎ها دچار آسیب نشوند. 

سوم: اگر کودک شیرخواره دارند به هیچ‌وجه او را جلوی تلویزیون نخوابانند؛ به دلیل اثرات منفی آثار صوت بر مغز او و چون کودک ممکن است ناراحت شود و عکس‌العمل نشان دهد مادرش او را بغل می‌کند تا به او آرامش دهد، که در این صورت کار خلاف دیگری را جایگزین کرده است؛ یعنی وابستگی کودک به خود، که امروزه ثابت شده است وابستگی کودک به مادر، 72 نوع رفتار منفی را در او ایجاد می‌کند: بی‌ارادگی، خجالتی بودن، پرخاشگری، تب یونجه‌ای - که بعداً برایش به وجود می‌آورد - و دندان قروچه‌ها هنگام خوابیدن، از جمله این رفتارهای منفی هستند. 

چهارم: برای کودکان کمتر از هفت سال باید مراقبت‌های ویژه‌ای در نظر گرفت؛ مثلاً هنگام نگاه‌کردن به تلویزیون باید در رفتار او تغییر ایجاد کنیم؛ به این معنا که یک جا ننشیند. 

پنجم: در برنامه‌ای که انیمیشن آن زیاد هست، کودکان را دعوت کنند به خوراکی یا بازی با هر روشی که کودک را سرگرم کند تا از تلویزیون فاصله بگیرد، چون انیمیشن‌های خارجی حساب‌شده تنظیم شده‌اند و باید با دید این‌که آسیب‌زا هستند، به آن‌ها نگاه کنیم. یک متخصص به نام اشتیر، که دو سال اخیر کنفرانس‌های مختلفی در سه کشور آلمان، فرانسه و انگلستان برگزار کرده است و عده زیادی از متخصصان با او همکاری می‌کنند، بررسی کرده است حداقل آسیب انیمیشن‌هایی که الآن کشورهای غربی می‌سازند، سه مورد می‌باشد: 

1- کوتاه‌قدی کودکان در دوره جوانی؛ به دلیل این‌که از طریق چشم و گوش روی غدد آن‌ها تأثیر می‌گذارد. بحث تغذیه و عدم جذب تغذیه در موادهایی که هست تأثیرگذار است. لیسیتین یک ماده قوی برای تقویت مغز و حافظه است و اگر آن را جذب نکنیم، نمی‌توانیم بعضی از مواد دیگر را جذب کنیم و کودکان، بیش از بزرگسالان نیاز به لیسیتین دارند؛ 

2- تلویزیون از نظر روابط اجتماعی، یک رابطه ناموفق به‌جا می‌گذارد و تلخی به‌بار می‌آورد؛ 

3- در یادگیری‎های فکری و تعقلی او را به زحمت می‌اندازد. 

ششم: این‌که به خانواده‌ها بگوییم چند مرحله را برای کودکان ایجاد کنند تا گرفتار این سه اثر نشوند: 

این‌که کودکان را بیشتر به خارج از منزل هدایت کنند تا هم در فضای سبز و کنار کودکان قرار بگیرند و هم نشستن بچه‌ها در کنار تلویزیون را کاهش دهیم و نیز آن‌ها را در مقابل خطرات اشعه‌های تلویزیون مصون نگه‌داریم. 

هفتم: نکته‌هایی که مادرها باید به آن توجه کنند: 

اول: فرزندانشان را بیشتر از راه گفت‌وگو و تحرکات جسمانی با تلویزیون همراه کنند؛ یعنی هنگام نگاه‌کردن به تلویزیون با او صحبت کنند، ولی اگر خودشان محو تلویزیون شوند، بچه‌هایشان، که روابط عاطفی‌شان یک روابط دیپلماسی یا روابط خشک است، دچار مشکل می‌شوند، اما وقتی پدر و مادر و اعضای خانواده همان‌طور که هنگام غذاخوردن دور هم هستند و با هم سخن می‌گویند، هنگام دیدن تلویزیون نیز با هم گفت‌وگو کنند، موجب می‌شود کودک جـــذب و تسلیـــم قهرمان برنامه نشود. 

دوم: کودکان را حتماً به یک بازی مشغول کنند تا کودک تحرکات جسم، صوت و فکر را با هم داشته باشد و از محوشدن در تلویزیون جلوگیری شود. 

سوم: این‎که برنامه‌های تلویزیون را برای کودکان به دو بخش تقسیم کنیم؛ آسیب‌زا و غیرآسیب‌زا. 

 برنامه‌هایی ‎که آسیب‌زا نیستند، برنامه‌هایی هستند که از 5 واکنش، مثل پرخاش پدر و مادر، ترسناک‌نبودن برنامه، تأثیرگذاری برنامه‌های تلویزیون نسبت به تحریک عاطفه، خنده و ارتباط با دوست زیاد باشد و نگذاریم کودکان از همان اول به حالت واکنشی دربیایند؛ لذا یکی از راه‌های مقابله با آن خنده است، چون یک دقیقه خنده و حتی تبسم برابر با 45 روز ورزش یوگا می‎تواند به انسان توانمندی و آرامش بدهد.  

پیامبر عظیم‌الشأن اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله می‎فرمایند: «نزدیک‎ترین شما به من خوش‌اخلاق‌ترین شماست و خوش‌اخلاق‌ترین شما کسی است که متبسم باشد.» امام صادق علیه‌السلام نیز می‌فرمایند: «فرزندانتان را به خنده وادار کنید تا سالم باشند»؛ لذا سعی کنیم بچه‌ها را در کنار تلویزیون و خانواده بخندانیم و به خنده وادار کنیم. 

هشتم: خانواده‌ها در نشستن پای تلویزیون این سه نکته را رعایت کنند: 

الف- این‌که هنگام دیدن صحنه‌هایی که کودک با لباس خود ور می‌رود و دختر خانم موی سر خودش را می‌گیرد، حتماً به بهانه‌ای یا او را از تلویزیون دور کرده یا او را به خنده وادار کنیم تا آسیب نبیند. 

ب- تلاش کنیم برنامه‌هایی را برای کودکان در تلویزیون تهیه کنیم که جنبه قصه دارد. 

ج- مادران می‌توانند با خوراندن شیر به فرزندان خود در فواصل روز، آسیب‌ها را کمتر کنند. 

رایانه هم چون وسیله چند‌منظوره‌ای است، می‌تواند هم مفید باشد، هم مخرب؛ لذا جوان اگر بخواهد وارد اینترنت شود دو راه بیشتر ندارد؛ یا سرگردان است و از این اتاق شیشه‌ای عبور می‌کند و چون آن‌چه در اینترنت هست یک‌نواخت نیست، مشکلات عدیده‌ای را به وجود می‌آورد که اولین مشکل آن بحث اصالت جنسی و تعلیم غرایض جنسی است.  

متأسفانه بحث اثرات جنسی بحثی است که حتی بعضی از مبلغان را هم به دام انداخته که تفسیر غلط می‌کنند و می‌گویند: برای ثبات خانواده، آموزش جنسی نیاز است، در صورتی که این نظریه خطرناک‌ترین تفکر است. دلیل آن‌ها این است که اگر آموزش داده شود، اختلافات کاهش پیدا می‌کند، در حالی که اگر این صحیح باشد، نباید در غرب هیچ اختلافی باشد.  

خطر دیگر اینترنت این است که نوع تصویرهایی که برای کودکان دارد، به نام بازی‌های رایانه‌ای، بیشترین کار آی.پی.اس روی آن انجام شده است. آی.پی.اس قسمت جدیدی از روان‌شناسی غرب است که می‌تواند از طریق چهره روی افراد عمل کند.  

بنابراین وظیفه ما حوزویان است قبل از این‌که جامعه آلوده شود، تبلیغ دینی کنیم و برای رفع آن ویروس‌ها باید راه‌کاری ارائه دهیم؛ لذا ما حوزویان قبل از هر چیز باید مجهز به علم الکترونیک و علوم اسلامی باشیم تا بتوانیم زاویه‌های ضربه‌پذیری و تأثیرپذیریِ مثبت را برای مردم بیان کنیم.  

 http://www.ofoghhawzah.com/showdata.aspx?dataid=917172